Makedonya
Resmi adıyla Makedonya Cumhuriyeti, Güneydoğu Avrupa’da bulunan bir Balkan ülkesidir. Ülke, 1991 yılında Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti’nden ayrılarak bağımsızlığını kazanmıştır. Makedonya, kuzeyde Sırbistan ve Kosova, batıda Arnavutluk, güneyde Yunanistan ve doğuda Bulgaristan ile komşudur.
1993 yılında Birleşmiş Milletler’eüye olan ülke, Yunanistan’la isim krizi yaşamıştır. Bu kriz dolayısıyla Makedonya; Avrupa Birliği, Avrupa Konseyi ve NATO tarafından Makedonya Eski Yugoslav Cumhuriyeti adıyla tanınmaktadır. 25,713 kilometrekare yüz ölçümüne sahip ülkede 2 milyon kişi yaşamaktadır. Yugoslavya’dan ayrıldıktan sonra ekonomik anlamda zor günler geçiren ülkenin ekonomisi ağırlıklı olarak tarıma dayanmaktadır. Ancak son yıllarda ülke genelinde sanayi de gelişmeye başlamıştır.
Makedonya, stratejik konumu sayesinde tarih boyunca farklı medeniyetlerin geçiş noktası olmuştur. Akdeniz‘e yakınlığı sayesinde de burada kurulan uygarlıklardan da etkilenmiştir. Milattan önceki dönemlerde ve sonrasında da, uzun bir süre boyunca Roma İmparatorluğu‘nun hakimiyetinde kalmıştır. Daha sonraki dönemlerdeyse, Bizans İmparatorluğu‘nun bir parçası olan ülkede Roma ve Bizans dönemlerine ait eserlere sıkça rastlanır. Bizans’tan sonra Osmanlı İmparatorluğu yaklaşık 542 yıl boyunca bölgeye hakim olan devlet olmuştur. Uzun Osmanlı hakimiyeti; sanattan sosyal yaşama, mutfaktan kozmopolit yaşama kadar ülkenin her alanında izlerini bırakmıştır.
Makedonya’nın Başkenti, Şehirleri ve Bölgeleri
Makedonya, istatistiksel bölgeler ve belediyelerden oluşmaktadır. Üsküp, Doğu Makedonya, Kuzeydoğu Makedonya, Pelagonya, Polog, Güneydoğu Makedonya, Güneybatı Makedonya ve Vardar istatistiksel bölgelerdir. Ülkenin başkenti ve en kalabalık şehri Üsküp’te 500 bini aşkın insan yaşamaktadır. Manastır, Kumanova, Kalkandelen, Pirlepe, Gostivar ve Ohri ise diğer önemli şehirlerdir.
Makedonya Nerededir?
Makedonya kuzeybatıda Karadağ, kuzeyde Sırbistan, doğuda Bulgaristan, güneyde Yunanistan ve batıda Arnavutluk‘la komşu bir kara parçasıdır. 25.713 kilometrekare yüzölçümlü ülke, Vardar Nehri ve 2000 metreyi aşan dağlarıyla tanınmaktadır. Ayrıca Makedonya, Arnavutluk ve Yunanistan’la kesişen noktalarda bulunan Ohri, Prespa ve Doyran Gölleri’ne de sahiptir.
Makedonya’ya Ne Zaman Gidilir?
Makedonya’yı gezmek için en uygun dönem sıcaklıkların yükselmeye başladığı yaz aylarıdır. Yaz ayları sıcak ve yağışsız geçer. Ortalama sıcaklık bu mevsimde 23 derecedir ve en sıcak ay olan temmuzda sıcaklıklar 30 dereceyi bulabilmektedir. Haziran ve ağustos akşamlarında üzerinize bir hırka almanız gerekebilir. Ülkede kışlar ise kar yağışlı ve uzundur.
Haziran ayından ekim ortalarına kadar sıcaklıklar seyahate elverişli hale gelmektedir. Ülkenin doğal güzelliklerini ve tarihi mekânlarını gezmek için en uygun dönemler yaz ve sonbahar dönemleridir. Yağmur en çok ilkbahar ve sonbahar aylarında görülür. Bu mevsimlere kıyasla yaz ve kış mevsimleri daha az yağış alır.
Makedonya Kültürü
Makedonya, etnik ve dinî çeşitliliğe sahip çok kültürlü bir Balkan ülkesidir. Ülkede farklı imparatorlukların hüküm sürdüğü yıllarda Müslümanlar ve Hıristiyanlar, Makedonlar, Arnavutlar ve Türkler birlikte yaşam kurmuşlardır. Ancak Osmanlı Devleti’nin çöküşü ve Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti’yle birlikte etnik ve dinî çeşitlilik sorunlara neden olmuştur. 2011 ve 2012 yıllarında Arnavut-Müslüman azınlık gruplarla Makedon güvenlik güçleri arasında yaşanan gerginlik çatışmalara dönüşmüştür.
Makedonya’ya seyahat edeceklerin, etnik yapı, siyaset ve ekonomi hakkında konuşurken hassasiyet göstermelerinin faydası vardır. Ülkede etnik farklar belli başlı alanlarda kendini göstermektedir. Vardar Nehri, Üsküp’ü ikiye böler; nehrin bir tarafında ağırlıklı olarak Arnavutlar, diğer tarafında ise Türkler ve Hıristiyanlar oturmaktadır. Ayrıca Makedonya küçük ve dağlık bir ülkedir. Bu küçük ülkede farklı yörelerde farklı geleneksel kıyafetler giyilmektedir. Bu geleneksel kıyafetler de artık günlük hayatta giyilmemektedir. Yöresel festivallerde ve önemli günlerdeyse bu kıyafetleri görmek mümkündür.
Makedonya Mutfağı
Makedonya mutfağı, Balkan coğrafyasının tüm tatlarını içinde barındırmaktadır. Hem Akdeniz mutfağından hem de Orta Doğu lezzetlerinden etkiler görülebilmektedir. Sebzelerin, yeşilliğin ve meyvelerin bolca kullanıldığı bir yemek kültürü hâkimdir. Ayrıca yemeklerde, dağlardan toplanan taze otlar da kullanılır. Bunun yanında süt ve süt ürünleri, şaraplar ve rakiya gibi yerel içkiler de fazlaca tüketilmektedir. Türk mutfağıyla da büyük benzerlikler olan Makedon mutfağında musaka, burek, sarma, turli tava isimleri hiç yabancı gelmeyecektir. Kıymalı, ıspanaklı, peynirli böreklerin yanında cacık da Türk mutfağıyla benzer yemeklerdendir. Kebapcinja ise kebaplara verilen isimdir.
Ajvar, kırmızı biber, acı biber, sarımsak gibi ürünlerden yapılan bir sostur ve kahvaltılarda sık sık karşınıza çıkabilir. Skopska salata isimli salata domates, salatalık, soğan ve beyaz peynirden oluşan bir salatadır. Pastrmajlija da domuz veya koyun etinden yapılan pastırmalar kullanılarak yapılan bir pide türüdür. Tavce gravce ise Makedonya’nın en bilinen yemeklerinden birisidir. Kuru fasulye, soğan, biber, domates gibi ürünler kullanılarak yapılan bu yemek hemen hemen her restoranda mevcuttur. Ülkenin birkaç diğer önemli yemeği de şöyledir: Kompir mandza, kacamak, mekici, pindjur, popara.
Makedonya’dan Alınacak Hediyeler
Makedonya Cumhuriyeti, tarihî Osmanlı çarşıları, pazarları ve modern alışveriş mekânlarıyla alışveriş severlere birçok seçenek sunmaktadır. Üsküp, Tetova, Ohri ve Bitola çarşı ve pazarlarıyla ünlü önemli şehirlerdir. Bu çarşı ve pazarlarda, kurutulmuş sebzelerden ünlü markaların sahte çanta ve gözlüklerine kadar her şeyi bulmak mümkün.
Birçok mücevher mağazasının bulunduğu Ohri, inciseverler için doğru adres olacaktır. Ayrıca Makedon Ortodoks resim sanatını yansıtan tablolar da ziyaretçilerin ilgisini çekebilecek hediye seçenekleri olabilir.
Makedonya’nın Festivalleri
Manaki Kardeşler Uluslararası Sinemacılar Film Festivali
Makedonya’nın Bitova şehrinde düzenlenir. Osmanlı İmparatorluğu ve Balkan coğrafyasına sinemayı getiren Manaki Kardeşler anısına sinema ödülleri verilir. 1979 yılından beri düzenlenen yarışma her yıl Eylül ayında gerçekleşmektedir.
Balkan Folklor Festivali
Balkan Folklor Festivali 1962 yılında Makedonya’nın Ohri şehrinde düzenlenmeye başlamıştır. Festival UNESCO Folklor Sanatı ve Festivalleri Konseyi üyesidir. Balkanlar ve komşu ülkelerden folklor gruplarının ve sanatçılarının temsil edildiği festivale bugüne kadar 42 bin kişilik katılım sağlanmıştır. Her yıl düzenlenen dans ve şarkı yarışmalarının yanı sıra festival sergi ve seminerlere de ev sahipliği yapmaktadır.
Galicnik Düğünü
Her yılın Temmuz ayında, Aziz Peter Günü’nde, gerçekleşen geleneksel düğün törenidir. Ülkenin batısındaki dağ eteklerine kurulu Galicnik Köyü’nde gerçekleşir. Üç günlük bir bayram şeklinde kutlanır. Yerel kıyafetlerle dans eden, şarkılar söyleyen, yemekler yiyip içkiler içen çiftler yüzyıllardır süregelen töreni yaşatmaya devam ederler.
Ohri Yaz Festivali
Her yıl 12 Temmuz – 20 Ağustos tarihleri arasında Makedonya’nın Ohri şehrinde düzenlenir. 4 Ağustos 1961’deki Aziz Sofya Kilisesi’ndeki konserle başlamış olan bu festival, Avrupa’nın ve dünyanın en önemli müzisyenleri ve korolarını ağırlamıştır. 1961 yılından beri 50’den fazla ülkeden katılımcıyı ağırlamıştır.
Makedonya’daki diğer festivaller: Uluslararası Antik Tiyatro Festivali, Ustrumca Karnavalı, Interfest – Klasik Müzik Festivali, Üsküp Caz Festivali.
Makedonya’daki Tatiller / Bayramlar / Önemli Günler
• Ortodoks Noeli (7 Ocak)
• İşçi Bayramı (1 Mayıs)
• Paskalya (1-2 Mayıs)
• Slav Eğitimcileri Bayramı (24 Mayıs)
• Ramazan Bayramı (5 Temmuz)
• Cumhuriyet Günü (2 Ağustos)
• Bağımsızlık Günü (8 Eylül)
• Halk Ayaklanması Bayramı (11 Ekim)
• Makedon Devrimi Mücadelesi Bayramı (23-24 Ekim)
• Aziz Clement Ohridski Bayramı (8 Aralık)
Makedonya’da İklim ve Hava Durumu
Makedonya’da, ülkenin farklı bölgelerinde değişik iklim çeşitleri görülmektedir. Ege Denizi ve Adriyatik Denizi‘nin arasında bir konuma sahip olsa da sıradağlarla çevrili olması nedeniyle deniz etkisi ülke genelinde fazla hissedilmez. Vardar ve Ustrumcanehirlerinin de bulunduğu Gevgeli, Ustrumca, Valandova, Doyran ve Radoviş’te Akdeniz iklimi hâkimdir.
Demir Kapı ve Gevgeli en yüksek sıcaklıkların yaşandığı bölgelerdir. Bu bölgelerde özellikle Temmuz-Ağustos aylarında termometreler 40 dereceyi görmektedir. Ülkenin dağlık bölgelerinde ise karasal iklim hâkimdir. Bu bölgelerde gece ile gündüz arası sıcaklık farkları çoktur.
Yaz aylarında gündüz sıcaklık 30 derece civarında seyrederken geceleri 20 derecenin altına inebilmektedir. Makedonya’nın güneybatısında bulunan Baba Dağları ve kuzeybatısında bulunan Şar Dağları da oldukça soğuk bölgelerdir. Ayrıca Balkanlar’ın soğuk hava dalgalarının etkileri Makedonya’da da görülür. Bu soğuk hava dalgaları özellikle kış aylarında hava sıcaklığını daha fazla düşürür. Rusya üzerinden gelen soğuk hava dalgaları da hava sıcaklığını sıfırın altına düşürebilmektedir.
Makedonya’nın Kısa Tarihi
Makedonya, Antik Çağ‘a uzanan bir tarihe sahiptir. Ülke topraklarının egemenliği, Perslerden Büyük İskender’e, Büyük İskender’den Roma İmparatorluğu’na ve son olarak da Osmanlı İmparatorluğu’na devrolmuştur. 600 yıl boyunca Osmanlı egemenliğinde kalan bölge Rumeli topraklarının önemli bir kısmını oluşturmaktaydı. 20. yüzyıla gelindiğindeyse, Yugoslavya Sosyalist Federatif Cumhuriyeti ülkelerinden biri olan Makedonya ancak 1991 yılında bağımsızlığını ilan edebilmiştir. Ülke hâlâ geçmişteki zengin kültürel, etnik ve sosyal yapının izlerini taşımaktadır.
Makedonya’nın Ekonomisi
Makedonya Cumhuriyeti, Yugoslavya’nın dağılışından sonra büyük bir ekonomik çöküntüyle karşı karşıya gelmiştir. Ülke eski Yugoslav devletleri arasında ekonomik anlamda en az gelişmiş ülke olarak bilinmektedir. 1991 yılında bağımsızlığını kazansa da altyapı eksikliği ve Yunanistan ambargosu nedeniyle dengeli bir ekonomik düzen oturtamamıştır. 2000’li yıllara gelindiğinde ülkede işsizlik, yoksulluk oranları ve dış göç hâlâ üst seviyelerdedir.
Makedonya’da Konuşulan Diller
Güney Slav dil ailesine mensup Makedonca ülkenin resmi dilidir. Özellikle Bulgarca’yla benzerliği dikkat çekmektedir. Ülkede, Makedonca dışında %20’lere varan oranlarda azınlık dilleri konuşulmaktadır. Arnavutça, Türkçe, Romanca, Sırpça ve Boşnakça bunlardan başlıcalarıdır.
